Fikhu si shkencë

FIKHU SI SHKENCË

Jurisprudenca islame

Nga Flamur Sofiu

Fjala fikh në kuptimin etimologjik d.t.th. të
kuptuarit, të njohurit, ndërsa në kuptimin terminologjik
fikhu është:

“NNjohja e dispozitave të Sheriatit që duhet të zbatohen,
e të cilat (dispozitat) rezultojnë nga burimet e sheriatit
në mënyrë të hollësishme”.

Tematikat të cilat i përfshinë kjo shkencë kanë të
bëjnë me veprat e të ngarkuarit me obligime fetare si,
f.v., të falurit e namazit, të agjëruarit etj.
I ngarkuar me obligime fetare konsiderohet
ai person i cili është i aftë psikikisht dhe madhor .
Termat që me së shumti do të përdoren gjatë
mësimit të kësaj shkence janë:

1 - farzi. Me këtë term nënkuptohet obligimi i
prerë që duhet ta zbatojë i ngarkuari me obligime, si,
f.v., të falurit e namazit, të agjëruarit e ramazanit etj.

2 –vaxhibi. Me termin vaxhib nënkuptohet ai
obligim që kërkohet të zbatohet, por është në një
kategori më të ulët se farzi si psh., të falurit e namazit të
vitrit, të falurit e namazit të bajramit etj.

3 – sunnet. Sunnet konsiderohet ajo vepër e cila
po që se zbatohet ka shpërblim e nëse nuk zbatohet ka
qortim, por jo edhe dënim.

4 - mustehabi, mendubi.
Konsiderohet ajo vepër e cila nëse zbatohet ka
shpërblim, e nëse jo nuk ka as qortim e as ndëshkim.

5- harami. Haram është ajo vepër që është
rreptësisht e ndaluar të veprohet, si: pirja e alkoolit, të
bërit amoralitet-zina etj.

6 - mekruhi tahrimen . Mekruhi
tahrimen konsiderohet ajo vepër e cila është e urrejtur të
veprohet, ai që e kryen ndëshkohet, ndërsa ai i cili nuk e
kryen shpërblehet. Si psh. të veshurit e teshave të
mëndafshit nga ana e meshkujve etj.

7 - mekruhi tenzihen. Mekruhi tenzihen
konsiderohen ato vepra që janë të urrejtura të zbatohen,
por vepruesi i tyre nuk ndëshkohet, por qortohet. P.sh.
të ngrënit me dorë të majtë etj.

8 – mubahi. Mubah konsiderohet ajo vepër që
mbetet në zgjedhje të robit të veprojë apo të mos e
veprojë.

9 – medh'hebi. Medh'heb është rruga,
shkolla apo drejtimi juridik, të cilit imami-muxhtehidi i
është përmbajtur me rastin e trajtimit të disa çështjeve të
fikhut. Sot në botë janë të përhapura vetëm këto
medh'hebe: hanefinjtë, malikitë, shafi'injtë dhe
hanbelinjtë.